De bot heeft een opvallend migratiepatroon. Niet alle botten doen namelijk hetzelfde. Een volwassen bot trekt ‘s winters van zijn foerageergebied langs de kust naar paaigebieden verder op zee. Na de paai keert hij meteen weer terug naar zijn foerageergebied. Daarin is hij erg honkvast.
De larven van de bot trekken van het paaigebied naar zoet of brak water langs de kust. Dat doen ze door selectief gebruik te maken van de getijdenstroom. Deze tocht kost ze dus weinig energie. In het ondiepe, brakke water groeit een deel van de larven op tot juveniele (jonge, red.) vissen in zogenaamde ‘kraamkamers’. Andere larven én jonge botten trekken verder het zoete water en de rivieren op. Soms overbruggen ze grote afstanden. Zo trof men jonge botten aan rond Bazel, meer dan 1.000 kilometer stroomopwaarts! Zodra deze ‘zoetwaterbotten’ geslachtsrijp zijn, zwemmen ze weer naar zee om daar te paaien.
De bot ondergaat een merkwaardige gedaanteverwisseling. Aanvankelijk is hij een normaal gevormde vis. Tijdens zijn ontwikkeling van larfje tot jonge bot wordt zijn lichaam steeds meer platgedrukt. De rechterkant wordt de bovenzijde en de linkerkant de onderzijde. In uitzonderlijke gevallen gebeurt het wel eens andersom. Eén oog verplaatst zich naar de andere kant van de kop.
Zijn ogen zitten dan beide aan de bovenkant en steken een beetje uit. Zo kan hij nog steeds kijken wanneer hij zich ingraaft. Hij heeft een mat- tot groenbruine ietwat bolle bovenkant met roodoranje vlekjes. Deze vlekjes zijn niet zo duidelijk als bij de schol. Zijn platte buik is vuilwit getint.
Aan de bot kun je het nodige ‘aflezen’. Net als andere platvissen maakt hij stofjes (biomarkers) aan zodra hij in aanraking komt met schadelijke (giftige) stoffen. Hoe hoger de concentratie van deze biomarker in zijn lichaam, hoe slechter het gesteld is met de waterkwaliteit.
Heeft hij huidzweren? Dan is er sprake van stress. Veroorzaakt door een onnatuurlijk snelle overgang tussen zoet en zout water. De bot heeft tijd nodig om zich aan te passen aan het zoet of zoute water. Hij verblijft daarom graag voor een langere tijd in een brakke riviermonding.
